Het is hoog tijd om een achterhaalde erszatzoplossing voor de hoge loonkosten te vervangen door een goedkopere kunstgreep. Of beter nog: die overbodig maken.

Maaltijdcheques bestaan al sinds 1954, toen de Britse regering besliste dat de ‘luncheon vouchers’ die werkgevers aan hun personeel uitdeelden, vrijgesteld werden van sociale bijdragen. Die maatregel maakte de vouchers bijzonder populair.

In de jaren 60 sloegen ze ook op het Europese vasteland aan. Op 25 oktober 1965 werd de NV De Maaltijdcheque opgericht in Brussel. In 1991 werden voor het eerst meer dan 100 miljoen maaltijdtitels uitgegeven in België, nu zijn er dat al meer dan drie keer zoveel. Anno 2014 ontvangen meer dan 1,6 miljoen werknemers dagelijks een maaltijdcheque.

Dat succesverhaal is onlosmakelijk verbonden met het feit dat maaltijdcheques onder bepaalde voorwaarden volledig vrijgesteld zijn van sociale en fiscale lasten. Een deel van het loon op die manier uitbetalen is daardoor aanzienlijk goedkoper dan wanneer dat onder de vorm van nettoloon zou moeten gebeuren.

Het is natuurlijk niet onzinnig dat de sociale partners werknemers zo kostenbewust mogelijk willen vergoeden. Ze hebben daarvoor met allerhande cheques een ersatzoplossing bedacht. Naast maaltijdcheques zijn er bijvoorbeeld ook nog geschenk- en ecocheques. Het zijn (para)fiscale cadeautjes van de overheid om de torenhoge lasten op arbeid toch een beetje te compenseren.

Het speeltje van de sociale partners lijkt nu evenwel zijn politieke ruggensteun te verliezen. CD&V en Open VLD hebben in de Kamer een wetsvoorstel ingediend om de maaltijdcheques af te schaffen. Ze willen de cheques vervangen door een maaltijdvergoeding op de loonbrief.

Op zich is dat de juiste analyse. Het hele systeem is op de keeper beschouwd onzinnig. Het verdelen van maaltijdcheques zadelt bedrijven met vermijdbare kosten op, zoals administratieve rompslomp, niet het minst bij uitzendkantoren die ze moeten bezorgen aan al hun uitzendkrachten die ervoor in aanmerking komen. Het vervangen van de papieren cheque door een elektronisch exemplaar pakt daarom ook niet de essentie van het probleem aan.

Het belangrijkste argument van de sociale partners tegen het vervangen van de maaltijdcheque is dat de sociale zekerheid dat als loon zal zien en daarom ook zo zal belasten.

Dat is te gemakkelijk. Waar een wil is, is een weg. Een mogelijke oplossing ligt elders op de loonbrief, namelijk bij de forfaitaire kosten. Die zijn ooit ontstaan als maaltijdvergoeding/reisvergoeding voor overheidsambtenaren maar zijn ondertussen ook in de privésector aanvaard door de fiscus en de RSZ. Op het vlak van (para)fiscale kenmerken verschilt de forfaitaire kostenvergoeding niet van maaltijdcheques. Ze kan onder bepaalde voorwaarden oplopen tot 43,78 euro per dag.

Alles welbeschouwd komt de discussie over de maaltijdcheques er op neer dat de werkgever zijn werknemer bijkomend wil kunnen belonen op een manier die die laatste voelt zonder dat het bij die eerste snijdt. De kloof tussen de loonkost en het loon is in België blijkbaar zo groot dat dit zonder ersatzoplossingen niet lukt. Dat zou pas echt tot nadenken moeten stemmen.